یک گفتگوی فوق العاده کوتاه

ابتدا به سراغ ‌« اسماعیل میهن‌دوست» کارگردان این تله فیلم می‌روم. او خودش جزو نویسندگان و منتقدان است و سابقه همکاری با چند نشریه سینمایی مثل ‌«گزارش فیلم‌» را دارد. پیش از این نیز فیلم ‌«برخورد خیلی نزدیک‌» را کارگردانی کرده است. همچنین مدیر تولید فیلم‌های تنها دو بار زندگی می‌کنیم (بهنام بهزادی)، امتحان (ناصر رفایی) و نفس عمیق (پرویز شهبازی)‌ بوده است. او حاضر به مصاحبه نمی‌شود و می‌گوید: من حرفی برای گفتن ندارم. به او می‌گویم:‌ یک سوال کوتاه. چرا تله فیلم؟ او جواب می‌دهد: بنویس چرا تله فیلم نه؟

گفتگوی فوق‌العاده کوتاه! ما با کارگردان با همین جواب کوتاه به پایان می‌رسد. از او درباره خلاصه داستان می‌پرسم. برگه‌ای را به من می‌دهد که رویش داستان ‌« دشمنان صمیمی‌» در 20 خط نوشته شده است. خلاصه آن 20 خط را می‌نویسم و برگه را برمی‌گردانم. چون ‌«میهن دوست‌» پشت برگه اعداد و ارقامی نوشته که احتمالا مربوط به شماره سکانس‌های فیلمنامه است. از خلاصه داستان می‌فهمم که درباره ماجرای مردی است به نام ‌«شاهین‌» که مدتی است از همسرش جدا شده و با اخلاق تند و انزوا طلبی‌اش دیگران را به ستوه آورده. همچنین یک نوجوان معتاد هم در این ساختمان هست که بعد از جدایی پدر و مادرش به تنهایی زندگی می‌کند.

ماجراهای همسایه‌های انزواطلب

4 واحد از ساختمان لوکیشن در طبقه‌های سوم و چهارم در اختیار گروه ‌«دشمنان صمیمی» است. داخل یکی از واحدهای آپارتمان که متعلق به ‌«شاهین‌» است، می‌نشینم و منتظر می‌مانم تا اجرای بازیگران تمام شود. در قسمت پذیرایی ساختمان وسایل کار شاهین(میز نقشه‌کشی) چیده شده و در فضاهای دیگر چند نفر از عوامل پشت صحنه گروه مشغول کارند. صدای بازیگران که در راهرو هستند به گوش می‌رسد. در خلاصه داستان خوانده‌ام که شاهین آدم انزوا طلبی است و با همسایه‌ها رابطه خوبی ندارد. شاهین با یک خط کش دم در ایستاده و دارد با پسربچه همسایه حرف می‌زند. میلاد از شاهین تقاضا می‌کند که چند ساعت در خانه‌شان از کبوترش نگهداری کند. شاهین دارد فکر می‌کند که کبوتر از دست میلاد فرار می‌کند و می‌پرد داخل خانه شاهین. شاهین عصبانی می‌شود و دنبال کبوتر می‌دود. کارگردان کات می‌دهد. کبوتر زیر کابینت آشپزخانه می‌رود. یک نفر دستش را دراز می‌کند و کبوتر را از آن زیر در می‌آورد. همین طور که اجرای بازیگران را نگاه می‌کنم، فیلمنامه را هم ورق می‌زنم. سکانس‌های اولیه‌اش درباره دعوای چند تن از ساکنان آپارتمان است که بر سر کثیف بودن راه پله‌ها با هم دعوا می‌کنند.

دو بازیگر نقش اول کودک و نوجوان

آریانا حجتی، بازیگر خردسال تله فیلم ‌«دشمنان صمیمی‌» است. وقتی می‌بینمش اول از همه دانه‌های سرخ‌رنگی که روی صورت و دستش نقش بسته توجهم را جلب می‌کند. خودش می‌خندد و می‌گوید: مثلا من مریض هستم و آبله مرغان گرفته‌ام. به شوخی می‌گویم: مریضی‌ات واگیر نداشته باشد! جواب می‌دهد: نه که جدی! توی فیلم. این لکه‌ها را گریمور روی صورتم کشیده است. هر روز که می‌روم خانه پاکشان می‌کنم. آریانا 9 سال دارد و از این که همکلاسی‌هایش چند بار او را در تلویزیون دیده‌اند، خوشحال است. او چند روز است که به مدرسه نرفته و قرار است معلم خصوصی بیاید درس‌هایش را در منزل با او کار کند تا از کلاس عقب نیفتد. او تاکنون در فیلم‌های خیابان بیست و چهارم (سعید اسدی) و فیلم ویدئویی ‌«دلقک‌ها‌( »عباس مرادیان) بازی کرده است. از او درباره نقش‌اش می‌پرسم. آریانا می‌گوید: من و محمد شادانی خواهر و برادر محبوبه (ستاره اسکندری)‌ هستیم. برادرم یک کبوتری دارد که من به عشق کبوتر روی بالکن می‌روم و شیطنت می‌کنم. من مریض شده‌ام. یکی از همسایه‌ها من را به سینما می‌برد و حال من بدتر می‌شود. خواهرم دوست ندارد من با همسایه‌ها ارتباط داشته باشم. اما...

او خودش نمی‌داند که بازیگر نقش چندم است. خانم نصیری می‌گوید: او بازیگر نقش اول کودک است. آریانا خوشحال می‌شود و می‌خندد.

محمد شادانی هم بازیگر نقش اول نوجوان فیلم است. او تاکنون در 15 کار سینمایی و تلویزیونی بازی کرده که آخرینش ترانه مادری (سعید سهیلی‌زاده) بوده است. او درباره نقش‌اش می‌گوید: میلاد کبوتری را پیدا می‌کند و با خودش به خانه می‌آورد. این پسر بچه باعث ایجاد رابطه بین دو تا از همسایه‌ها می‌شود. اما خودش نمی‌داند که دارد این رابطه را ایجاد می‌کند.

آپارتمان می‌تواند نماد یک شهر باشد

حسین راستی برنامه‌ریزی تله‌فیلم ‌«دشمنان صمیمی‌» می‌گوید:‌ ویژگی این کار این است که بیشتر اتفاقاتش در راهرو می‌افتد. راهرو فضای عمومی یک ساختمان است. اگر این ساختمان را نماد یک شهر بدانیم، آدم‌ها با سلیقه‌های مختلف این جا با هم روبه‌رو می‌شوند و چالش یبن آنها اتفاق می‌افتد. این چالش منجر به دوستی یا جدایی می‌شود.

او با بیان این نکته که کار در سکانس‌های آپارتمانی سختی سکانس‌های خارجی را ندارد و راحت تر است، می‌گوید: در این جا تمام صحنه در کنترل ماست. اما سختی‌اش این است که یکنواختی کار کمی خسته کننده است. البته فضای دوستانه‌ای که در بین بچه‌های ما هست باعث می‌شود این سختی به چشم نیاید.

ستاره اسکندری:‌ 
شخصیت محبوبه فانتزی و جوانانه است

ستاره اسکندری در این تله فیلم نقش ‌«محبوبه» را بازی می‌کند. خودش درباره نقش این گونه توضیح می‌دهد: دختری است که پدر و مادرش را از دست داده و با خواهر و برادرش در یک واحد آپارتمانی زندگی می‌کند و مسوولیت زندگی آنها را به عهده می‌گیرد.

وقتی بقیه داستان را از او می‌پرسم، می‌گوید: باید صبر کنید و این تله فیلم را ببینید. خب طبیعتا این دختر در ساختمان با یک سری مسائلی مواجه می‌شود.

او در پاسخ به این سوال که ‌«لایه‌های مثبت شخصیت پر‌رنگ‌تراست یا لایه‌های منفی‌اش‌» تاکید می‌کند: محبوبه شخصیت متمایل به مثبتی است. منفی نیست، اما یک سری نقاط ضعف هم دارد.

به او می‌گویم در این یک پلانی که من دیدم، محبوبه خیلی خشن و عصبانی بود. ستاره اسکندری جواب می‌دهد: بله خشن است. اما خشونت او با خشونت ‌«مائده ایرانمنش‌» در سریال ‌«فاکتور هشت‌» و خشونت ‌«ساناز‌» در ‌«مرگ تدریجی یک رویا‌» خیلی فرق دارد. محبوبه یک دختری است که در شرایط سختی قرار گرفته و شخصیتش فانتزی‌تر است و حال و هوای جوانانه‌ای دارد. پیش از این تله فیلم ‌«زیارت( »صادق کرمیار) را از او دیده‌ام. از اسکندری درباره حضورش در تله فیلم‌ها می‌پرسم. او می‌گوید: من تجارب زیادی در تله فیلم‌ها ندارم. بیشتر تئاتر کار کرده‌ام و در مرحله بعد سریال. به نظر من ما یک مبحث مهم و بزرگ به نام بازیگری داریم. خیلی مهم نیست که این بازیگری دارد در کدام مدیوم اتفاق می‌افتد. ممکن است در تئاتر باشد یا سریال یا تله فیلم. در هر جایی که باشی مهم درست بازی کردن است. بازیگرها دنبال جایی هستند که بتوانند توانایی‌هایشان را ارائه بدهند و برایشان فرقی نمی‌کند کدام مدیوم باشد. هر کدام از این رسانه‌ها سختی‌های خاص خودشان را دارند. من خیلی مخالف بازی کردن در تله فیلم‌ها نیستم. به شرط این که حساسیت کار حفظ شود و تله فیلم با عجله ساخته نشود.

او سپس به نقاط ضعف تله فیلم‌های ساخته شده اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: این که می‌گویند تله فیلم یک بار پخش می‌شود و به دست فراموشی سپرده می‌شود، حرف بیراهی نیست. چقدر خوب بود که می‌شد جور دیگری از تله فیلم‌ها استفاده کرد. مثل تله‌فیلم ‌«زیارت‌» که هفت، هشت بار از تلویزیون پخش شد. کاش این شرایط برای همه تله فیلم‌ها به وجود بیاید. یعنی همان طور که یک فیلم سینمایی را به کرات نشان می‌دهند، ‌از یک تله فیلم هم بشود چند بار استفاده کرد.

صالح میرزا آقایی: 
شخصیت شاهین از من دور نیست

به سراغ صالح میرزا آقایی بازیگر نقش اول مرد این تله فیلم می‌روم. او متولد 1349 است و به تازگی بازی در دو سریال تاریخی «مختارنامه» و «کلاه پهلوی» را به پایان رسانده است. این بازیگر می‌گوید: یکی از دلایلی که این تله فیلم را پذیرفتم، اسماعیل میهن دوست بود. من و او در سال 72 با هم در هیات تحریریه مجله ‌«گزارش فیلم‌» همکار بودیم. حالا بعد از 16 سال قسمت این بود که یک جور دیگر با هم همکار شویم. همچنین در چند مورد قرار بود با ‌«رضا جودی‌» همکاری کنم که بنا به دلایلی منتفی شد. خوشحالم که سرانجام این طلسم شکسته شد. او درباره فیلمنامه ‌«دشمنان صمیمی‌» می‌گوید: این فیلمنامه کمدی موقعیت خوبی داشت. شخصیتی که بازی می‌کنم، برایم جذاب بود. ترجیح می‌دهم درباره نقش توضیح ندهم تا مردم خودشان کار را ببینند.

میرزا آقایی ادامه می‌دهد: خیلی مهم است که به لحاظ کیفیتی به تله فیلم‌ها متفاوت نگاه شود. میهن دوست در این تله فیلم با وسواس کار می‌کند. او خودش مدرس دانشگاه است. دارد سینمایی کار می‌کند. این طور نیست که دوربین را بکارد و تصویر بگیرد. مدام زاویه‌ها را عوض می‌کند و دکوپاژ فنی و خوبی دارد. اینها باعث شده کار متفاوت باشد.

این بازیگر درباره نقشاش می‌گوید:‌ شخصیت شاهین نقش خیلی پیچیده‌ای نیست که بخواهم تلاش خاصی بکنم. در ‌«کلاه پهلوی‌» یک پسر فرانسوی را بازی کردم که در سال 1309 زندگی می‌کند. آن نقش خیلی پیچیده بود، اما نقش ‌«شاهین‌» خیلی از خود من دور نیست. با همه عوامل گروه خداحافظی می‌کنم. موقع پایین آمدن چشمم به اطلاعیه روی آسانسور می‌افتد. یگ برگه رویش زده‌اند و کنار علامت قرمز ‌«ورود ممنوع‌» نوشته‌اند: لطفا فقط از پله‌ها استفاده فرمایید. پله‌های چهار طبقه را پایین می‌آیم. از ساختمان که بیرون می‌آیم، آن پسر بچه را می‌بینم که همچنان مشغول کندن برچسب‌های تبلیغاتی است.

عوامل فیلم

نویسنده فیلمنامه: معصومه عشیری

کارگردان: اسماعیل میهن دوست

تهیه کننده: رضا جودی

مدیر تصویربرداری: مجید فرزانه

دستیار کارگردان: رایا نصیری

برنامه‌ریز: حسین راستی

طراح صحنه و لباس: نوید فرح مرزی

طراح گریم: لعیا خرامان

عکس: ‌محمد شریفی

مدیر تولید: شهاب علی بخشی

مدیر تدارکات: وحید مرادی

تدوین: مهدی جودی

صدابردار: سیامک نیازی

مجری طرح: میثاق فیلم.

بازیگران: ستاره اسکندری، صالح میرزا آقایی، محمد شادانی، معصومه آقاجانی، اشکان خشایی و...

با حضور: آرش نوذری، افشین سنگ چاپ، مریم سمساری